Architektura brutalistyczna stała się modna w latach 60. i 70. XX wieku dzięki swojemu surowemu i monumentalnemu charakterowi. Dominujący beton nadaje budowlom chropowaty wygląd, który jest łatwo rozpoznawalny. Ten styl charakteryzuje się minimalistycznymi formami z eksponowanymi elementami konstrukcyjnymi, takimi jak kolumny czy szkielet.
- brutalizm koncentruje się na geometrii oraz prostocie kształtów,
- często kreuje ostre, kanciaste bryły architektoniczne,
- jego ekspresyjność i monumentalny wyraz przyciągają zarówno entuzjastów nowoczesnych projektów, jak i krytyków.
Połączenie betonu z innymi materiałami, takimi jak cegła czy stal, tworzy szczególne kompozycje przestrzenne.
Styl ten powstał jako odpowiedź na potrzebę odbudowy miast po II wojnie światowej oraz jako sposób na stworzenie ekonomicznej i funkcjonalnej zabudowy miejskiej. Choć jego surowość nie zawsze spotyka się z aprobatą mieszkańców czy planistów miejskich, to jednak nadal fascynuje wielu projektantów na całym świecie swoją wyjątkowością.
Charakterystyka architektury brutalistycznej
Brutalizm w architekturze wyróżnia się niepowtarzalnym wyglądem i specyficzną funkcjonalnością. Kluczową rolę odgrywa tutaj beton, który stanowi główny materiał konstrukcyjny. Dzięki jego zastosowaniu budowle zyskują surowy i monumentalny charakter. Umożliwia on tworzenie prostych, powtarzalnych form oraz eksponowanie strukturalnych elementów jak kolumny czy szkielet budynku, a jego faktura podkreśla minimalistyczny styl tej estetyki. Budynki utrzymane w duchu brutalizmu często cechuje masywność i solidność, co sprawia, że harmonijnie współgrają z otoczeniem. Kładzie się nacisk na prostotę geometrycznych kształtów, które często przybierają ostre i kanciaste formy. Widoczne elementy konstrukcyjne nadają im dynamiczny wyraz. Styl brutalistyczny łączy beton z innymi materiałami jak cegła czy stal, pozwalając na tworzenie wyjątkowych przestrzeni. Mimo swej surowości nadal przyciąga uwagę projektantów swoją unikalnością i nietypowym podejściem do miejskiej architektury.
Monumentalność i masywność
Monumentalność oraz masywność to główne aspekty architektury brutalistycznej, które przyciągają swoją dominującą obecnością w przestrzeni. Charakterystyczne dla tych budynków są:
- potężne formy,
- surowy beton,
- proste kształty geometryczne,
- imponują solidnością i trwałością,
- gwarantują stabilność konstrukcji.
Masywność takich budowli wpływa nie tylko na ich estetykę, ale także funkcjonalność. Monumentalne struktury brutalizmu często stają się kluczowymi punktami w miejskim pejzażu, wywołując różnorodne reakcje zarówno społeczne, jak i artystyczne.
Surowość powierzchni i materiałów
W brutalizmie kluczowa jest surowość powierzchni i materiałów. Budowle w tym nurcie często korzystają z betonu, który nadaje im chropowaty charakter. Beton pozostaje niefiltrowany, co podkreśla prostotę oraz trwałość konstrukcji. Ściany są celowo nieoszlifowane, by ukazać prawdziwość użytego surowca.
Ten estetyczny minimalizm wpływa nie tylko na wizualny odbiór obiektów, ale również na ich funkcjonalność i wytrzymałość wobec pogody. Dzięki temu budynki w stylu brutalistycznym wyróżniają się swoją wyjątkowością oraz bezkompromisowym podejściem do formy i faktury w porównaniu do innych nurtów architektonicznych.
Geometryczne bryły i ekspresywne struktury
Geometryczne formy i wyraziste konstrukcje to istotne cechy brutalizmu, które nadają budynkom unikalny wygląd. Architekci chętnie sięgają po proste figury, takie jak sześciany czy prostopadłościany, tworząc z ich pomocą dynamiczne kompozycje. Choć surowe materiały, szczególnie beton, mogą sprawiać wrażenie ciężkich, to właśnie dzięki tym kształtom budowle stają się bardziej atrakcyjne wizualnie. Co decyduje o ekspresywności tych struktur? Kluczowy jest kontrast między masywnymi elementami a minimalistycznymi detalami. Wielkoskalowe projekty dowodzą, że nawet monumentalne formy mogą być dynamiczne i estetycznie spójne.
Historia i geneza brutalizmu
Brutalizm zyskał na popularności po zakończeniu II wojny światowej, stając się szczególnie widocznym kierunkiem w Wielkiej Brytanii i Europie Wschodniej. Był odpowiedzią na wyzwania związane z odbudową miast zniszczonych przez konflikt. Styl ten wyróżnia się surowym charakterem oraz pragmatycznym podejściem do projektowania architektury. Powstał pod wpływem idei socjalistycznych, które promowały ekonomikę i użyteczność w architekturze. Le Corbusier odegrał istotną rolę w kształtowaniu brutalizmu, zwłaszcza poprzez swój projekt Unité d’Habitation. Było to innowacyjne podejście do mieszkań, łączące praktyczność z nowoczesnym stylem. Brutalizm inspirował się także modernizmem oraz utopijnymi wizjami przyszłości, mając na celu poprawienie jakości życia w miastach. Urbanistyka związana z brutalizmem koncentrowała się na tworzeniu przestrzeni publicznych oraz budynków przeznaczonych dla społeczności, takich jak szkoły czy biura. Architekci starali się harmonijnie łączyć monumentalne formy z miejskim krajobrazem, co często budziło zarówno zachwyt, jak i kontrowersje wśród mieszkańców.
Wpływ Le Corbusiera i Unité d’Habitation
Le Corbusier to jedna z kluczowych postaci w architekturze, która znacząco wpłynęła na rozwój brutalizmu. Jego dzieło, Unité d’Habitation, stało się ikoną tego nurtu. Łączy ono nowoczesne podejście do urbanistyki z praktycznością. To kompleks mieszkalny o wielu kondygnacjach, który prezentuje innowacyjne rozwiązania w planowaniu przestrzeni miejskiej. W jednej konstrukcji skupia różnorodne funkcje społeczne. Le Corbusier nie ograniczał się do użycia surowego betonu; propagował także ideę harmonijnego współdziałania budynków z ich otoczeniem. Dzięki temu jego realizacje są uznawane za wzór nowoczesnej architektury mieszkaniowej.
Ideologia utopijna i modernizm
Ideologia utopijna towarzysząca brutalizmowi wyrosła z pragnienia stworzenia lepszego społeczeństwa poprzez architekturę. Architekci związani z tym stylem inspirowali się modernizmem, ale jednocześnie odrzucali jego przesadne ozdobniki, preferując surowe i praktyczne formy. Brutalizm dążył nie tylko do estetycznej prostoty, lecz także do ekonomicznej efektywności budowy, co odpowiadało na wyzwania związane z odbudową miast po II wojnie światowej.
W projektach brutalistycznych centralne znaczenie miała wspólnota.
- często planowano przestrzenie publiczne sprzyjające kolektywizmowi,
- interakcje społeczne były kluczowym elementem,
- przykłady tego stylu można dostrzec w wielu budynkach mieszkalnych oraz obiektach użyteczności publicznej.
Urbanistyka i projektowanie w kontekście brutalizmu
Urbanistyka inspirowana brutalizmem miała znaczący wpływ na rozwój miast po wojnie. Architekci tego nurtu koncentrowali się na praktyczności i prostocie form, co miało na celu ułatwienie życia mieszkańcom. Styl ten promował wznoszenie budynków publicznych, takich jak szkoły czy urzędy, które harmonijnie wpisywały się w otoczenie. Beton, będący kluczowym materiałem, umożliwiał realizację rozległych projektów, które często stawały się centralnymi punktami miejskiego pejzażu. Ze względu na trwałość i unikalną estetykę, brutalizm nadal fascynuje urbanistów poszukujących współczesnych rozwiązań architektonicznych.
Przykłady brutalizmu w Polsce
W Polsce brutalistyczna architektura zaznaczyła swoją obecność w znanych budowlach, które stały się ikonami tego stylu. Jednym z najbardziej charakterystycznych przykładów jest Spodek w Katowicach, przypominający latający spodek i będący jednocześnie jednym z najciekawszych obiektów w kraju. Warto również zwrócić uwagę na Osiedle Tysięclecia, którego monumentalna i surowa forma doskonale wpisuje się w kanon brutalizmu.
Innym istotnym przykładem jest Hotel Forum w Krakowie. Choć już nie pełni funkcji hotelowej, jego architektura nadal przyciąga turystów i entuzjastów designu z całego świata. W Krakowie znajduje się także Bunkier Sztuki – galeria sztuki współczesnej ulokowana w budynku o typowych cechach brutalizmu.
Warszawa również może pochwalić się przykładami tego stylu:
- Pałac Kultury i Nauki,
- Hala Olivia w Gdańsku.
Pałac Kultury i Nauki to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli stolicy Polski, choć często budzi kontrowersje ze względu na swój historyczny kontekst oraz dominujący charakter. Poza stolicą można znaleźć inne brutalistyczne konstrukcje.
Każdy z tych obiektów nie tylko ilustruje użycie surowego betonu i monumentalności, ale również odzwierciedla czasy dynamicznego rozwoju miast po II wojnie światowej.
Katowicki dworzec i Spodek
Dworzec w Katowicach oraz Spodek to ikoniczne przykłady architektury brutalistycznej w naszym kraju. Budynek dworca, otwarty w 1972 roku, charakteryzuje się potężnymi betonowymi strukturami i surową estetyką materiałów, co jest typowe dla tego nurtu. Jego imponująca bryła przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów. Spodek, dostępny od 1971 roku, słynie z formy przypominającej latający talerz. Stanowi jeden z najbardziej rozpoznawalnych obiektów nie tylko w Katowicach, lecz także na terenie całej Polski. Projekt budynku wykorzystuje surowe materiały oraz geometryczne kształty, co czyni go emblematycznym przykładem stylu brutalistycznego. Te dwa budynki doskonale oddają istotę brutalizmu: dominację betonu oraz monumentalność i wyrazistość form. Dzięki swoim wyjątkowym projektom stały się symbolami nowoczesności okresu PRL-u i znaczącymi punktami na mapie architektonicznej Polski.
Hotel Forum w Krakowie i Bunkier Sztuki
Hotel Forum w Krakowie oraz Bunkier Sztuki to znakomite przykłady architektury brutalistycznej, które przyciągają uwagę swoim surowym wyglądem i nowatorskim podejściem do projektowania. Choć Hotel Forum nie pełni już funkcji hotelowej, jego potężna betonowa konstrukcja nadal fascynuje miłośników designu. Z kolei Bunkier Sztuki działa jako galeria sztuki współczesnej i stanowi ważny punkt na kulturalnej mapie miasta. Oba te obiekty ilustrują charakterystyczne cechy brutalizmu: monumentalność i użycie prostych materiałów, co czyni je interesującymi dla osób zafascynowanych tym stylem architektonicznym.
Pałac Kultury i Nauki oraz inne ikony
Pałac Kultury i Nauki w Warszawie to jeden z najbardziej rozpoznawalnych przykładów brutalizmu w Polsce. Jego monumentalna bryła oraz surowe detale architektoniczne stały się symbolem stolicy. Wzniesiony w 1955 roku, odzwierciedla epokę PRL, kiedy brutalizm był popularnym nurtem. Beton jako główny budulec podkreśla jego trwałość. Jednak nie tylko Pałac Kultury i Nauki reprezentuje ten styl. Polska może poszczycić się innymi ikonami brutalizmu, takimi jak:
- Hala Olivia w Gdańsku,
- Spodek w Katowicach,
- Pałac Kultury Zagłębia w Dąbrowie Górniczej.
Te obiekty wyróżniają się prostotą formy, zastosowaniem podstawowych materiałów oraz monumentalnością. Ich obecność ukazuje wpływ brutalizmu na rozwój architektury po II wojnie światowej. Dzięki swojemu niepowtarzalnemu podejściu do projektowania, te budynki przyciągają uwagę zarówno turystów, jak i miłośników nowoczesnej architektury. Mimo kontrowersji dotyczących ich estetyki i historycznego tła, stanowią ważne punkty odniesienia dla współczesnych twórców szukających inspiracji w przeszłości.
Wnętrza brutalistyczne i ich estetyka
Wnętrza w stylu brutalistycznym wyróżniają się zastosowaniem nieprzetworzonych materiałów, takich jak beton, drewno czy szkło. Te surowce są prezentowane w swojej naturalnej postaci, co nadaje przestrzeniom minimalistyczny i przemysłowy charakter. Dominują tu stonowane barwy, zwłaszcza odcienie szarości, które podkreślają prostotę form. Skromne dodatki wzmacniają estetykę wnętrz, kierując uwagę na architektoniczne struktury.
Pomimo tego, wnętrza te mogą sprawiać wrażenie chłodnych. Odpowiednie oświetlenie potrafi jednak nadać im nowoczesny i elegancki wyraz. Kluczowe jest zgranie surowości materiałów z funkcjonalnością przestrzeni. Dzięki temu brutalistyczne wnętrza oferują nie tylko unikalny wygląd, ale również praktyczność.
Zastosowanie surowych materiałów we wnętrzach pozwala stworzyć przestrzeń o wyraźnym charakterze. Przyciąga to zarówno entuzjastów nowoczesności, jak i osoby poszukujące oryginalnych rozwiązań architektonicznych. Warto zwrócić uwagę na fakturę ścian oraz detale konstrukcyjne jako istotne elementy tej estetyki.
Minimalistyczne dodatki i surowe materiały
Wnętrza brutalistyczne charakteryzują się minimalistycznymi dodatkami i wykorzystaniem surowych materiałów. Beton, będący głównym elementem, często pozostaje w swojej naturalnej formie, co nadaje przestrzeni autentyczny i nieskomplikowany wygląd. To właśnie prostota jest sednem brutalizmu.
Minimalizm w dekoracjach polega na ograniczeniu ozdób do minimum, co pozwala skupić uwagę na detalach architektonicznych oraz samej konstrukcji budynku. Proste lampy i geometryczne meble harmonijnie współgrają z surowością betonowych ścian i stropów, tworząc spójną oraz funkcjonalną całość pełną estetyki.
Kolorystyka również odgrywa ważną rolę; dominują tu odcienie szarości, bieli i beżu. Te barwy potęgują wrażenie otwartości oraz przestronności wnętrz, jednocześnie podkreślając ich minimalistyczny charakter. W rezultacie powstają wnętrza chłodne w wyrazie, lecz eleganckie i nowoczesne.
Brutalizm w aranżacji wnętrz łączy minimalizm z praktycznością surowych materiałów, dzięki czemu przestrzenie są nie tylko estetyczne, ale także funkcjonalne.
Industrialny charakter i chropowate ściany
Ściany w stylu brutalistycznym charakteryzują się chropowatą fakturą i surowym wykończeniem, co uwypukla ich industrialny wygląd. Beton, który przeważa jako materiał, często pozostaje nieoszlifowany. Dzięki temu wnętrza nabierają autentycznego charakteru i industrialnej estetyki. Taki styl może wydawać się zarówno nowoczesny, jak i elegancki, zwłaszcza przy właściwym oświetleniu.
Struktura ścian odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu atmosfery pomieszczenia, dodając mu wyrazistości. Minimalistyczne podejście przyciąga tych, którzy poszukują unikalnych rozwiązań architektonicznych łączących funkcjonalność z atrakcyjnym wyglądem.
Wpływ brutalizmu na współczesną architekturę
Brutalizm to nurt architektoniczny, który znacząco wpłynął na współczesne projektowanie budynków. Jego surowe formy i materiały zainspirowały wielu twórców do poszukiwań nowych rozwiązań w kontraście do tradycyjnej, gładkiej architektury komercyjnej. Obecnie wiele nowoczesnych projektów harmonijnie łączy elementy brutalizmu z minimalistycznymi strukturami i wyrazistymi kształtami geometrycznymi.
Neobrutalizm jest jednym z przykładów tego wpływu. To współczesna interpretacja klasycznych cech brutalizmu, gdzie architekci coraz częściej sięgają po beton i inne surowe materiały, by nadać swoim tworom wyjątkowy charakter.
Przykładem adaptacji są renowacje brutalistycznych budynków, które dostosowują istniejące struktury do nowych funkcji, jednocześnie zachowując ich oryginalną estetykę i konstrukcję. Dzięki takim działaniom historyczne obiekty zyskują nowe życie i lepiej spełniają potrzeby użytkowników.
Zachowanie dziedzictwa brutalizmu jest niezwykle istotne. Styl ten nie tylko odzwierciedla specyficzny okres w historii architektury, ale też ukazuje innowacyjność oraz kreatywność minionych lat. Coraz większe zainteresowanie tym stylem podnosi świadomość jego artystycznej wartości oraz potrzebę ochrony tych budynków dla przyszłych pokoleń.
Neobrtutalizm i nowe inspiracje
Neobrutalizm to współczesny kierunek w architekturze, który łączy surowe formy z nowoczesnymi rozwiązaniami technologicznymi i materiałowymi. Nawiązuje do brutalizmu, czerpiąc inspirację z jego charakterystycznych elementów, takich jak beton oraz geometryczne struktury. Mimo to, projektanci adaptują te cechy do współczesnych wymagań, co pozwala na wyrażanie indywidualności w ich dziełach oraz tworzenie unikalnych przestrzeni.
Nowoczesne budynki neobrutalistyczne często korzystają z zaawansowanych materiałów technologicznych. Dzięki temu są bardziej funkcjonalne i trwałe. Przykłady takich konstrukcji można podziwiać w wielu metropoliach świata. Neobrutalizm staje się tam symbolem innowacyjnego podejścia do miejskiej architektury i nowoczesności.
Architekci poszukujący świeżych inspiracji często wracają do korzeni brutalizmu. Dążą do projektowania obiektów nie tylko estetycznych, ale także praktycznych i ekologicznych. Ten styl nadal fascynuje oraz przyciąga uwagę zarówno twórców, jak i użytkowników przestrzeni publicznych.
Przekształcanie budynków brutalistycznych
Przekształcanie budynków w stylu brutalistycznym staje się coraz bardziej istotne we współczesnej architekturze. Projektanci starają się zachować ich charakterystyczną surowość, jednocześnie integrując nowoczesne technologie. Ich celem jest dostosowanie tych konstrukcji do obecnych potrzeb użytkowników. Proces renowacji koncentruje się na funkcjonalności i estetyce, przystosowując obiekty do nowych funkcji bez zmieniania ich pierwotnego wyglądu. Dzięki temu zabytkowe budynki ożywają na nowo, przyciągając zarówno entuzjastów architektury, jak i osoby poszukujące unikalnych miejsc do pracy czy zamieszkania.
Dziedzictwo kulturowe i jego ochrona
Dziedzictwo kulturowe brutalizmu odgrywa kluczową rolę w ochronie architektury. Wiele budynków tego stylu uznaje się za ikony, które wymagają szczególnej troski, by uniknąć zniszczenia i degradacji. Te konstrukcje wyróżniają się nie tylko surową estetyką form i materiałów, ale również są świadectwem innowacyjnych rozwiązań okresu powojennego. Zachowując je, gromadzimy wiedzę o historii architektury oraz specyficznym podejściu do projektowania tamtej epoki.
Ochrona architektury brutalistycznej wiąże się z różnorodnymi wyzwaniami. Konieczne jest dbanie o trwałość budynków i ich adaptację do współczesnych standardów użytkowych bez naruszania ich pierwotnego charakteru. Procesy konserwacyjne obejmują zarówno renowację elementów konstrukcyjnych, jak i adaptację wnętrz do nowych funkcji. Dzięki temu obiekty te mogą nadal odgrywać istotną rolę w przestrzeni miejskiej, zachowując swój unikalny wygląd oraz wartość kulturową.
Dbanie o dziedzictwo brutalizmu wymaga również społecznej świadomości jego znaczenia oraz wsparcia instytucji zajmujących się ochroną zabytków. Coraz częściej organizowane są inicjatywy promujące artystyczną wartość tego stylu oraz jego wpływ na kształtowanie współczesnych miast.
Krytyka i kontrowersje wokół brutalizmu
Brutalizm, choć rozkwitł w latach 60. i 70. XX wieku, często budzi emocje i kontrowersje. Jego monumentalne, surowe struktury bywają odbierane jako nieprzyjemne lub nawet agresywne, co może prowadzić do negatywnego odbioru przez społeczność lokalną. Krytycy podkreślają izolację tych budowli od otoczenia oraz ich dominujący wpływ na przestrzeń miejską, co zmienia wizualny charakter miejsc publicznych.
W dyskusjach na temat brutalizmu pojawia się często kwestia funkcjonalności w opozycji do estetyki. Zwolennicy wskazują na praktyczność i wytrzymałość tego stylu architektonicznego. Z kolei przeciwnicy twierdzą, że prostota form bywa zbyt przytłaczająca lub „bezduszna”. W efekcie wiele obiektów brutalistycznych staje się przedmiotem analiz dotyczących ich wartości architektonicznej oraz społecznej.
Spory wokół brutalizmu odnoszą się również do problemów z miejską degradacją. Te potężne konstrukcje nierzadko wymagają kosztownych renowacji, co dla lokalnych społeczności jest trudne do zaakceptowania. Inicjatywy mające na celu zachowanie tych budynków napotykają czasami sprzeciw z uwagi na historyczne konteksty oraz skomplikowane związki z otoczeniem.
Mimo to brutalizm przyciąga wielu projektantów swoją oryginalnością i stanowi inspirację dla nowoczesnych interpretacji we współczesnej architekturze.
Degradacja miejska i urban decay
Degradacja miast, znana jako urban decay, często kojarzy się z architekturą brutalistyczną. Wiele budynków w tym stylu jest niszczejących lub zaniedbywanych, co powoli prowadzi do pogorszenia miejskiej scenerii. Surowość betonu i monumentalność form brutalizmu mogą sprawiać problemy w utrzymaniu, przez co takie obiekty tracą zarówno na estetyce, jak i funkcjonalności.
Zaniedbane struktury brutalistyczne stanowią wyzwanie dla lokalnych społeczności z uwagi na ich wpływ na otoczenie. Często potrzebują kosztownych renowacji, których finansowanie nie zawsze jest możliwe ze środków miejskich. Tego rodzaju degradacja negatywnie oddziałuje również na sposób postrzegania i korzystania z przestrzeni publicznej.
Jednakże wzrasta zainteresowanie ochroną dziedzictwa brutalizmu. Inicjatywy mające na celu zachowanie tych budowli podkreślają ich wartość kulturową oraz historyczną, a także poszukują nowych zastosowań dla zaniedbanych miejsc w mieście.
Funkcjonalność kontra estetyka
Konflikt między funkcjonalnością a estetyką w brutalizmie często budzi kontrowersje. Zwolennicy tego stylu podkreślają jego wyjątkowość i artystyczną wartość, twierdząc, że brutalizm oferuje solidne i praktyczne rozwiązania konstrukcyjne. Przeciwnicy zaś skupiają się na surowych formach i masywnym betonie, które mogą sprawiać, że budynki wyglądają nieestetycznie. Takie wizualne efekty bywają dla mieszkańców oraz użytkowników przestrzeni publicznych nieprzyjemne lub przytłaczające. Pomimo tych sporów, brutalizm wciąż intryguje projektantów swoją oryginalną estetyką oraz wyzwaniem, jakim jest połączenie praktyczności z atrakcyjnym wyglądem budowli.
Publiczne inicjatywy i renowacje
Publiczne inicjatywy odgrywają istotną rolę w ochronie i odnawianiu architektury brutalistycznej. Choć ten styl często budzi kontrowersje przez swój surowy charakter, działania te mają na celu zachowanie jego unikalnych cech jako kluczowego elementu dziedzictwa kulturowego. Współpraca pomiędzy architektami, lokalnymi społecznościami oraz instytucjami może znacząco wesprzeć proces odnowy tych budynków, umożliwiając im dostosowanie do współczesnych potrzeb.
Odnowa obiektów brutalistycznych nie tylko zachowuje ich pierwotny wygląd, ale również pozwala na ich przekształcenie w bardziej funkcjonalne przestrzenie. Przykładowo, dawną strukturę można zaadaptować na miejsce użyteczności publicznej lub kulturalnej. Takie podejście zwiększa świadomość społeczną co do wartości tych budowli i podkreśla ich artystyczne walory.
Istotne jest także to, aby inwestycje w renowacje były właściwie finansowane i zarządzane. Dzięki temu rosną szanse na utrzymanie historycznej i estetycznej integralności brutalizmu w przyszłości. Tym samym te wyjątkowe konstrukcje mogą nadal pełnić ważną rolę w miejskim pejzażu, inspirując nowe pokolenia projektantów oraz entuzjastów architektury.
