Ale nas najbardziej interesuje krypta - najstarsza część kościoła, pozostałość po jeszcze starszym, preromańskim kościele. Według legendy to miejsce męczeństwa i pochówku patrona Asti, św. Sekundusa...
Początki krypty sięgają czasów lombardzkiego króla Litupranda, czyli VIII wieku. Wsparta na sześciu filarach trójnawowa krypta zachwyca bogactwem kapiteli, które pamiętają jeszcze czasy rzymskie...
Jak szczątki św. Augustyna trafiły do Pawii? Z Afryki, wraz z wygnanymi przez ariańskich Wandalów biskupami, trafiły do Cagliari na Sardynii, skąd - w obawie przed Saraceńskimi piratami - król Lombardii Lituprand zabrał je do Pawii i złożył w kościele, który był poprzednikiem bazyliki San Pietro in Ciel d'Oro. A jej losy są równie ciekawe, co relikwii świętego biskupa z Hippony...
Kościół San Teodoro stanął w XII wieku w miejscu dawniejszej świątyni z VIII wieku, poświęconej św. Agnieszce. Potężna bryła z różowawej cegły uzupełnianej gdzieniegdzie w celach dekoracyjnych białym kamieniem, widoczna jest już z daleka...
Pawia to jedno z tych - dzisiaj sennych i prowincjonalnych - miasteczek, w których kiedyś objawiła się Wielka Historia i pozostawiła po sobie wielki zabytki. Dawna stolica państwa Longobardów - choć trudno to sobie wyobrazić snując się po wyludnionych sjestą uliczkach - rywalizowała kiedyś z Mediolanem. Kościół San Michelle powstał w miejscu dawnej kaplicy pałacowej longobardzkich królów na przełomie XI i XII wieku i jest jednym z założycielskich kościołów lombardzkiego romanizmu...
Ale to, co w San Salvatore najciekawsze, znajdziemy pod ziemią. Należy bowiem zejść pod prezbiterium by przekonać się, że jest ono podniesione nie bez powodu. W hipnotyzującej rzędami wysmukłych kolumienek krypcie każdy kapitel jest inny, zdobny w typowe lombardzkie motywy - wołki, konie, leśne lub gospodarskie zwierzęta (zające? osły?), brodate twarze, plecionki, motywy geometryczne...
San Giovanni di Asso - kolejna senna, malutka, ale jakże ciekawa i obdarzona bogatą historią toskańska wioska łącząca w sobie przyjemności ciała i ducha. Mamy tu starożytne relikty archeologiczne, średniowieczny zamek, na przestrzeni wieków kilka kościołów (nie wszystkie istnieją do dzisiaj), kręte uliczki, suszące się w oknach pranie i... trufle. Jest tu też oczywiście kościółek romański, niewielki, skromy i tajemniczy...
La pieve di Corsignano, czyli parafialny kościoł Corsignano, to jedyna pozostałość po rodzinnej miejscowości Piusa II, Corsignano. Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z VIII wieku i potwierdzają istnienie w tym miejscu baptysterium. Sam kościół pochodzi najprawdopodobniej z X wieku, a jego obecny kształt zawdzięcza XIII wiecznej przebudowie. Intrygujący jest już sam kształt kościoła, jak i jego zewnętrzne dekoracje...
Katedra św. Piotra i Pawła stanęła w XI wieku na miejscu wcześniejszego kościoła i już w swoim założeniu była monumentalną bazyliką z dwoma wieżami. Pozostałe dwie (bo katedra ma ich w sumie 4) dodano później. Do budowy wykorzystano jako budulec pozostałości rzymskiej nekropolii, która rozciąga się nieopodal...
Katedra św. Piotra i Pawła zbudowana została w XII wieku na zamkowym wzgórzu, ale jej dzisiejszy kształ pochodzi z XIII wiecznej przebudowy, która uczyniła zeń budynek w całości gotycki. Dzisiaj jedyne, co pozosało po romańskim budynku, to relikty krypty.
Album Romański
